Wovoka i Taniec Ducha

Był to obrzed Tanca Ducha, którego nazwa wywodziła sie z
wierzenia e Indianie znów połacza sie na Ziemi ze zmartwychwstałymi zmarłymi.
Religia powstała około 1870 r. w Newadzie w plemieniu Paviotso. „W 1888 r.
krewny proroka, trzydziestopiecioletni szaman Wovoka (The Cutter - Ten, Który
Tnie), wznowił wyznanie. Po smierci swego ojca, szamana Tavibo (Biały
Człowiek), Wovoka był wychowywany przez białego ranczera, po którym otrzymał
nazwisko Jack Wilson. Wovoka zapadł na niebezpieczna febre. W malignie -
wyobraził sobie, e został zabrany do Krainy Wielkiego Ducha i tam wprost od
Boga Indian otrzymał posłannictwo. Według jego przepowiedni na Ziemie miał
zstapic mesjasz i odrodzic dawny swiat indianski. Wovoka zakazywał walk i
nakłaniał do cieszenia sie pokojowym yciem. Do tej epokowej zmiany, która
miała wkrótce nastapic, Indianie powinni sie przygotowac, spiewajac wskazane
przez proroka piesni oraz tanczac obrzedowy Taniec Ducha. W tancu niektórzy
tancerze zapadali w hipnotyczne transy powodujace wizje. Nowa religia zawierała
pierwiastki poganskie przeplatane naukami chrystianizmu. Wyznanie wznowione
przez Wovoktym razem rozprzestrzeniło sie na Wielkich Równinach, do czego
przyczyniła sie niezwykle cie ka sytuacja plemion w rezerwatach oraz koleje
ułatwiajace podró e. Taniec Ducha przejeli Dakotowie, Arapahowie, Szejenowie i
Kiowowie, ale jedynie Tetoni wprowadzili do nowej religii akcenty wojenne.
Własnie Kopiacy Niedzwiedz Niski Byk uatrakcyjnili religie teza, e znienawidzeni
biali ludzie maja bezpowrotnie zniknac z powierzchni Ziemi, a obrzedowe
„koszule ducha” ochronia Indian przed ich kulami. Po upadku powstania
Dakotów uprawianie obrzedu samoistnie wygasło.

"Ostatnia walka Dakotów"

Paunisi

Paunisi [ang.: Pawnee], główne plemię należące do grupy Kaddo (Caddo, język z rodziny kaddo. Nazwa „Pawnee”, nadana tym Indianom ok. 1600 r. przez białych, mogła wywodzić się od słowa pariki, czyli „róg” (symbolizujący ich sposób noszenia loku skalpowego), lub też od parisu, co znaczy „myśliwi”.

We wczesnych czasach historycznych stanowili konfederację utworzoną przez cztery plemiona: Chaui (lub Grand Pawnee), Kitke­hahki (lub Republican Pawnee), Pitahauerat (lub Tapage Pawnee) oraz Skidi (lub Skiri Pawnee). Te cztery plemiona wędrując z południa w górę rzeki Kansas rozdzieliły się na dwie grupy. Jedna z nich osiadła na równinach południowo-zachodniej Nebraski (USA) i obejmowała następujące plemiona: Chaui (zamieszkiwali nad Południową i Północną Platte), Pitahauerat (nad rzeką Kansas i w okolicach rzeki Smoky Hill) i Kitkehahki (na brzegach rzeki Republican), druga zaś grupa, Skidi, osiedliła się we wschodniej Nebrasce wzdłuż rzeki Niobara oraz wzdłuż wschodnich brzegów Missouri, to jest od miejsca, gdzie łączy z nią swe wody rzeka Big Sioux aż do ujścia rzeki Platte we wschodniej części stanu Iowa.
Tak wschodnia grupa, jak i zachodnia mieszkały w stałych osiedlach prowadząc osiadły tryb życia, hodowały rośliny domowe i polowały, z tym, że Paunisi zachodni w dużej mierze opierali swą egzystencję na polowaniu na bizony, a Paunisi wschodni uprawiali na większą skalę rybołówstwo. Paunisi należeli do tych Indian prerii, którzy nawet po przejęciu koni nadal wiedli półosiadły tryb życia. Zamieszkiwali długie wielorodzinne domy typu półziemianki.

Paahukatawa, przedstawiciel plemienia Paunisów.
W ich religii dominował kult gwiazd, składanie ofiar z dziewcząt, co zapewne związane było z wpływami mezoamerykańskimi. Posiadali federacyjny system polityczny, władza należała do 8-osobowej rady i naczelnego wodza; wybitnym wodzem Paunisów był → Petalesharo. W życiu społecznym uznawali zasadę matrylinearności i matrylokalności.
Hiszpanie pod dowództwem Coronado pierwsi natknęli się na Paunisów około 1641 r., potem dopiero na początku XVIII w. usłyszeli o nich Francuzi i zaczęli wysyłać kupców do ich osiedli. Paunisi prowadzili ciągłe walki z sąsiednimi plemionami, szczególnie z → Dakotami i → Czejenami. Z początku napadali także na białych kupców, traperów i karawany osadników, lecz mimo to utrzymywali dość przyjazne stosunki z rządem Stanów Zjednoczonych i dostarczali zwiadowców armiom rządowym. Później próbowali przyswoić sobie sposób życia narzucony przez białych. Współcześnie są farmerami, nominalnie są metodystami, w praktyce wyznają jednak → pejotyzm (Amerykański Kościół Tubylczy).
    Traktatami z 1833, 1848, 1867 i 1876 r. zrzekli się swych ziem w Nebrasce i ostatecznie w 1892 r. osiedli w Oklahomie. W przeciwieństwie do plemion, które stawiały zacięty opór białym, współpraca Paunisów z rządem USA nie uratowała ich od zagłady. Epidemie ospy pochłonęły u nich około 5 tys. osób, epidemie cholery około 3 tys., a trudy związane z przesiedleniem na → Terytorium Indiańskie – 1500 osób. W 1780 r. Paunisów było ok. 10 tys., w 1849 r. zmaleli do 4,5 tys., w 1906 r. liczyli już tylko 649 osób, a w 1940 r. – 687. W 1964 r. w rezerwacie w Oklahomie żyło 1149 Paunisów.


http://wigwam02.republika.pl/Wigwam22/pliki/plemiona22.html

wskrzeszając marzenia

Jak samotny oszczep

przez rzucającego zapomniany,

wbity w ziemię zimną.

tak tkwię w tym, świecie.

Wokół mnie jak strzały

opadłe po bitwie,

ci co przyjaciółmi być mieli,

ci co wokół mnie żyją.

Ponad mną góry trudności

jak skały monumentalne

piętrzą swe szczyty.

A niebo pokrywają chmury smutku,

chmury zapomnienia..

Tylko nieliczne,

ciche,

subtelne promienie nadziei, 

niczym zorza poranna na niebie

wskrzeszają marzenia.

Indianie obrazy

modlitwa indiańska

„Mój Ojcze, zlituj się nade mna!

Nie mam nic do jedzenia.

Umieram z pragnienia,

Wszystko przepadło...” 

Treść modlitwy wzorowana na podstawie Utleya - The Last Days of the Sioux: Nation, a słowa piesni zaczerpnięte z Andrista - The Long Death. "Złoto Gór Czarnych tom III"

wracał

Od krwi swej przelanej,

na wrogach zdobytej

wracał jak w szkarłat,

płaszcz chwały odziany.

A w oku jak noc ciemnym

w smutku pogrążonym,

łza rozpaczy skrzyła,

diamentową kotarą świat przesłoniła.

Bo czemu on wrócił,

gdy bracia odeszli,

gdy ziemia wciąż w ręku wroga,

gdy wolność w pętach kona.

Indianie obrazy

pieśń wiatru

Wśród zachodu ostatnich promieni,

przy ostatniej już ptaków pieśni.

Na chwilę przed mroku nastaniem,

na moment przed nocy panowaniem.

Wiatr młody,

wiosenny.

Przyniósł śpiew żałobny.

W głębi dziejów zrodzony,

w skrzydła wiatru wpleciony.

historię wojownika walki

i śmierci tatanki.

Pośród gałęzi nagich tańczący,

śpiewający, 

kochającym.

Indianie obrazy

Oglala Lakota

flaga Oglalów

Oglala (to scatter one’s own, co prawdopodobnie znaczyło
„rozpraszac samych siebie”) - główna grupa Teton Dakotów. Pierwsze wzmianki
o nich pochodza od Lewisa i Clarka w 1806 r., którzy napotkali ich w obecnej
Dakocie Północnej wzdłu obydwóch brzegów rzeki Bad, od Missouri do Gór
Czarnych. Żyli w przyjazni z białymi i Szejenami, wojujac z wszystkimi innymi
plemionami z wyjatkiem pobratymczych Dakotów. Ich stałym punktem zbornym
było ujscie rzeki Bad, gdzie zało ono posterunek handlowy dla ich obsługi. W
1850 r. wedrowali po równinach miedzy widłami Platte na zachód od Gór
Czarnych. W 1862 r. zajmowali kraj rozciagajacy sie na północny wschód od Fort
Laramie, u ujscia rzeki Laramie, nad Platte Północna włacznie z Górami
Czarnymi i zródłami rzeki Bad, docierajac do wideł rzeki Cheyenne, a na wschód
a do zródeł rzeki Grand. Od 1865 r. Oglalowie i inne grupy Tetonów siały terror
napadajac karawany emigrantów na prerii i statki na rzekach, stacje dyli ansowe
i forty. Odkrycie złota w Górach Czarnych doprowadziło do wojny w 1876 r., w
której wiekszosc Ogalalów brała udział.

"ginący świat indiańskich plemion"

Z dala od cywilizacji, ludzkich języków i zgiełku, na rozległych terenach Ameryki żyli Indianie, rdzenni mieszkańcy tych ziem. Tereny zamieszkiwane przez te plemiona zostały odkryte przez Krzysztofa Kolumba, a wpływ cywilizacji doprowadził do częściowej ich zagłady. Swoją prywatność utracili wraz z pojawieniem się białych ludzi.

W sposób dramatyczny ginęli z rąk zdobywców. Ginęli zarówno śmiercią głodową, w skutek wyczerpującej i ciężkiej pracy w kopalniach i na plantacjach, a także z powodu chorób, które przybyły wraz z Europejczykami. Bronili swojego terenu żmudnie, ale niestety z białymi nie mieli żadnych szans. Indianie postrzegani byli jako przeszkoda na drodze postępu m.in. ekspansji terytorialnej.

Mieszkali na terenach Ameryki Północnej i Południowej, choć wiele informacji wskazuje na to, że przybyli  z płn.- wsch. Azji pomostem lądowym istniejącym w miejscu obecnej cieśniny Beringa. Okres, w którym pojawili się to 27-15 tys. lat temu. Inni natomiast uważają, że nastąpiło to 50-40 tys. lat temu.
Po stuleciach walki o własne prawa, w 1924 r. w końcu nastąpił  przełom, Indianie otrzymali dzięki determinacji obywatelstwo amerykańskie oraz prawo głosu w wyborach lokalnych, stanowych i federalnych. W latach 50-tych zaczęto likwidować rezerwaty i Indianie, którzy chcieli mieszkać i pracować w miastach mogli się tam osiedlić.

http://time4men.pl/polecamy/swiat-indianskich-plemion.html

bukiet

Każda łza

nich w różę krwistą się zamieni.

Każde serca bicie 

niech w nią się zamieni.

A u kresu życia,

zaniosę Wam,

bukiet miłości ofiarowanej Wam.

Indianie obrazy

Teton Dakoci

Tetoni (Titonwan - mieszkancy prerii), czyli Zgrupowanie Zachodnie,
stanowiące główna i najliczniejsza czesc całego narodu Dakotów. Nazwa Tetonów
obejmowano grupy: Oglala (Okandandas), Brule (Tetons of the Burnt Woods),
Czarne Stopy Dakota (Blackfoot), Miniconjou (Minnekineazzo), Sans Arcs
(Without Bows), Two Kettle (Oohenonpa - Dwa Kotły) i Hunkpapa
(Na krancu koła namiotów).
Tetoni zawarli traktat pokoju z rzadem USA w Portage des Sioux
(Montana) w 1815 r., potwierdzony traktatem z 22 czerwca 1825 r. w Fort
Lookout (Dakota Południowa). Tetoni nie przyłaczyli sie do powstania Santee
Dakotów w Minnesocie w 1862 r., lecz pózniej stanowili główna siłe w wojnach i
powstaniach przeciwko białym. W 1868 r. komisja rzadowa zawarła traktaty z
poszczególnymi grupami Tetonów, wymuszajac na nich zgode na przechodzenie
kolonistów przez ich terytoria. Jednak Czerwona Chmura i Siedzacy Byk odmówili
podpisania traktatu, nie zgadzajac sie na budowe drogi i fortów na ziemiach
Dakotów. Czerwona Chmura po wygranej przez siebie wojnie podpisał traktat
dopiero w 1868 r. Wtedy te Tetoni pierwsi wyrazili zgode na osiedlenie sie w
rezerwacie, obejmujacym cała Dakote Południowa na zachód od rzeki
Missouri.

modlitwa Indianina

“Hey-a-a-hey! Hey-a-a-hey! Hey-a-a-hey! Hey-a-a-hey!

Praojcze, Wielki Duchu! Nachyl sie ku Ziemi, abys mógł usłyszec mój

słaby głos! Wielki Duchu, Ty istniałes pierwszy, jestes starszy od modlitwy.

Wszystko, co stworzyłes, nale y do Ciebie! yjace istoty dwuno ne, czterono ne i

skrzydlate, wszystkie zielone rosliny i skrzydła wiatru. Ty stworzyłes swiete moce

czterech stron swiata, dobra droge ycia i droge usiana trudnosciami, aby

krzy owały sie ze soba. Ty jestes yciem wszystkiego!

W sercu moim wielki smutek! Usłysz mój słaby głos, wysłuchaj mnie, bo

to ju ostatni raz moge zwracac sie do Ciebie! Biali ludzie podstepnie wdzieraja

sie pomiedzy nas. Wcia adaja naszej ojczystej ziemi. Ziemia jest nasza matka, w

niej le a kosci naszych ojców i praojców. Któ mógłby sie powa yc na sprzedanie

własnej matki i swietych prochów ojców?

Powiedzielismy białym ludziom, eby pozostawili nas w spokoju, ż e

chcemy yc tak, jak ż yli nasi praojcowie. Biali jednak poda aja za nami. Oni sa

złymi nauczycielami! Ich wzrok jest obłudny, dopuszczaja sie podstepnych,

zdradzieckich czynów. Usmiechaja sie do biednego Indianina, aby go oszukac,

potrzasaja jego reke na powitanie, aby zdobyc jego zaufanie, a potem upijaja woda

ognista i niszcza jego rodzine. Ich oddechy zatruwaja Indian jak jad mii. Ju nie

jestesmy bezpieczni! Niektórzy z nas upodabniaja sie do białych, staja sie

hipokrytami, kłamcami, zdrajcami i leniwymi trutniami.

Moi bracia, zacheceni złym przykładem wodza Wanety, obecnie pomagaja

białym tropic nieszczesnych Sauków. Napawa mnie to wielkim smutkiem.

Przyrzekłem temu, który mi zastepował ojca, e tak jak on do konca ycia bede

bronił ziemi Santee Dakotów, zobowiazałem sie równie walczyc z białymi na

smierc i ycie. Teraz nadszedł mój czas. Podążam na pomoc Czarnemu

Jastrzebiowi, prawowitemu wodzowi Sauków, osaczanemu przez, ołnierzy

Wielkiego Ojca z Waszyngtonu. Biali sa liczni jak piasek na pustyni... Zapewne

czeka mnie smierc, jednak wykopałem topór wojenny. Nie mógłbym z pietnem

hanby odejsc do Krainy Wielkiego Ducha, do cieniów naszych wielkich praojców.

Wielki Wi, to jest ju moja ostatnia modlitwa, usłysz mnie! Mój głos jest

słaby, ale wierze, że mnie wysłuchasz!”

Słowa modlitwy zostały skomponowane na podstawie oryginalnych

modlitw Czarnego Łosia (Black Elk), szamana Oglala Dakotów, oraz na

przemówieniu Czarnego Jastrzebia, wygłoszonym po wzieciu go do niewoli w

1832 r. (Jack D. Forbes: The Indian in America’s Past).

"Ostatnia Walka Dakotów"