środa, 8 lutego 2012

Komancze


W latach 1500-1550 Komancze oddzielili sie od Wschodnich Szoszonow w obecnym stanie Wyoming i odeszli na srodkowe prerie (w dzisiejszych stanach Kolorado i Kansas). Jedna, a nie jedyna, z przyczyn migracji na poludnie byly prawdopodobnie konie. Plemiona indianskie zyjace daleko na poludnie od Szoszonow zdobyly nieco koni na Hiszpanach. Bez koni Indianie preryjni byli biednymi ludzmi. Brak koni nie tylko ograniczal ich mozliwosci poruszania sie (jako zwierze transportowe sluzyl wtedy pies), czy mozliwosci lowieckie na szerokich i plaskich preriach, ale mial takze duzy wplyw na taktyke walki.

Podczas pobytu na srodkowych preriach Komancze zdobyli pierwsze konie. (Niektore zrodla mowia ze to nastapilo nawet wczesniej.) Zacheceni tym nasi Indianie zdecydowali sie opuscic srodkowe prerie i przemiescic sie jeszcze bardziej na poludnie. Byla to sluszna decyzja, w jej wyniku weszli oni w posiadanie olbrzymich ilosci wierzchowcow. Efektem tego ich mozliwosci lowieckie niezmiernie wzrosly, glod nie dziesiatowal ich wiosek. W wyniku wzrostu ludnosci wzrosla tez ilosc wojownikow, co z kolei przyczynilo sie do licznych zwycieskich wojen i potyczek z innymi plemionami i z bialymi. Zdobyte nowe ziemie i lupy uczynily Komanczow jednymi z najbogatszych Indian zyjacych na zachod od rzeki Mississippi.




A teraz troche chronologii:

1706 - pierwsza wzmianka Hiszpanow o Komanczach. Gubernator prowincji Nowy Meksyk
Francisco Cuervo y Valdes Ulibarri w swym raporcie do vice-krola pisal ze Komancze i
Utahowie szykowali sie do ataku na Apaczow wsrod ktorych zyl misjonarz hiszpanski.
(Kavanagh - "The Comanches" str. 63)
1724 - Hiszpanie pisali ze Komancze mimo zdobycia koni, nadal uzywali psow jako
zwierzat transportowych. Jakkolwiek dziewiec lat pozniej, w roku 1735, Komancze
uzywaja juz tylko koni. Oczywiscie psy pozostaly z Indianami tyle ze juz sluzyly do
innych celow.
1740 - w tym wlasnie roku Komancze weszli w posiadanie kilku sztuk broni palnej.
Nabyli ja najprawdopodobniej od handlarzy francuskich w zamian za konie i skory.
1740 - mimo ze wiekszosc Komanczow nadal zyla wzdluz rzeki Arkansas, niektorzy
z nich zaczeli docierac do rowniny Llano Estacado w zachodnim Teksasie.
1743 - Komancze docieraja do centralnego Teksasu. Odwiedzaja Hiszpanow w San
Antonio de Bexar i ... atakuja Apaczow Lipan. Tymi agresorami sa prawdopodobnie
Poludniowi Komancze (Penateka). Jest to pierwsza wzmianka o Komanczach w hiszpanskim
Teksasie.
1745 - czesc Komanczow przenosi sie z doliny rzeki Arkansas w obecnych stanach
Kolorado i Kansas, na prerie Nowego Mexyku. Biali beda nazywac ich Zachodnimi
Komanczami (Kotsoteka).
1750 - czesc z Komanczow osiedla sie na Wyzynie Edwardsa (ang: Edwards Plateau)
w srodkowo-poludniowym Teksasie, skad wypiera Indian Tonkawa i kilka mniejszych
plemion.
1779 - 1780 - epidemia ospy rozprzestrzenia sie z Nowego Orleanu zamieszkalego
przez emigrantow francuskich do Indian Wichita, a od nich do sasiednich plemion
w tym do Wschodnich Komanczow.
1780 - dochodzi do utarczek miedzy Polnocnymi Komanczami (Yamparika) a nowo
przybylymi z polnocy Kiowami. Niektorzy historycy twierdza ze strona sporna byli
Zachodni (Kotsoteka) a nie Polnocni (Yamparika) Komancze.
Pokoj miedzy plemionami Komanczow i Kiowow zostal zawarty w 1805 i od tamtego
czasu oba narody zyly w przyjazni, razem polowaly i razem walczyly.
Dzis Komancze i Kiowa zamieszkuja ten sam rezerwat.
1783 - Komancze majac az 5.000 wojownikow sa prawdziwa potega na preriach.

http://web2.airmail.net/napoleon/_INDIANIE_KOMANCZE.htm#_poczatki