Komancze nie mieli jednego, glownego wodza calego plemienia. Kazdy z 5 szczepow mial dwoch wodzow, jednego na okres pokoju i drugiego na okres wojny. Ten pierwszy byl zwykle swietnym mowca i politykiem, czlowiekiem ogolnie szanowanym. Wodz wojny zawdzieczal swa pozycje sukcesom na sciezce wojennej, na przyklad udanym wyprawom wojennym, ilosci zdobytych skalpow i koni, itd. Kazdy szczep dzielil sie na kilka grup lub wiosek, z ktorych kazda takze miala dwoch wodzow. Do tego dochodzili wodzowie roznych organizacji wojownikow. Na przyklad organizacja zwana Wilkami miala swego wodza.
Wodz szczepu nie mogl niczego rozkazac czy nakazac nie tylko wodzowi wioski ale zwyklemu wojownikowi. Te sprawy opieraly sie na dobrowolnosci. Na przyklad grupa 200 wojownikow wyruszala na wyprawe wojenna. W jej sklad wchodzilo kilku wodzow. W kazdym momencie mogla oddzielic sie czesc wojownikow i pojsc swoja droga. Mogl ich poprowadzic jeden z wodzow, lub po prostu znaczniejszy wojownik.
Ponizej sa najbardziej znani wodzowie Komanczow. Wiekszosc z nich to wodzowie na poziomie szczepu. Nie jest jednak zawsze wiadome z dokumentow hiszpanskich, meksykanskich i amerykanskich, ktorzy z nich byli wodzami pokoju, a ktorzy wodzami wojennymi. Dla wielu bialych sprawy komplikowaly sie jesli wodz danego szczepu Komanczow na okres pokoju byl aktywny na sciezce wojennej. Lub wodz wojenny ktory w starszym wieku zostal wodzem na okres pokoju.
.
Zielony Rog / Niebezpieczny Czlowiek
(ang: Green Horn / Dangerous Man)
(hiszp: Cuerno Verde / ??)
Indianin o imieniu Niebezpieczny Czlowiek mial ojca, Zielonego Roga, ktory zginal podczas ataku na hiszpanskie miasteczko Ojo Caliente w Nowym Meksyku. Syn postanowil pomscic smierc ojca poprzez zabijanie Hiszpanow gdziekolwiek i kiedykolwiek ich spotka. Przybral tez nowe imie, Zielony Rog, wlasnie po swym ojcu. (Nazwa ta pochodzi stad ze do pioropusza byl jeszcze przymocowany bizoni rog pomalowany na zielono.)
Zielony Rog stal sie jednym z najbardziej agresywnych wodzow Komanczow. Dowodzil on licznymi wyprawami lupiezczymi przeciwko Hiszpanom szczegolnie w Nowym Meksyku. Mieszkancy Taos wybudowali nawet mury obronne aby zabezpieczyc sie przed atakami. Z rak wojownikow Zielonego Roga ucierpieli takze sasiedni Indianie.
W 1779 De Anza wyruszyl z Santa Fe w Nowym Meksyku z 600 zolnierzami i Indianami Pueblo w celu rozbicia Zielonego Roga. Anza zaatakowal wioske Komanczow w obecnym stanie Kolorado. Hiszpanie odniesli latwe zwyciestwo poniewaz wiekszosc wojownikow byla na polowaniu i na wyprawie wojennej. W drodze powrotnej Anza spotkal Zielonego Roga z grupa ok. 50 wojownikow wracajacych z wyprawy. Komancze bronili sie dzielnie mimo wielokrotnej przewadze wroga. Zielony Rog zginal wraz z wieloma wojownikami, a Anza zabral jego slynne nakrycie glowy do Santa Fe. Legenda glosi ze owe nakrycie zostalo wyslane do Hiszpanii a nastepnie do samego Watykanu. Ku pamieci Zielonego Roga jeden szczyt w stanie Kolorado nazwano Greenhorn Mountain. Jest takze dolina Zielonego Roga (Greenhorn Valley).
Gluchy
(ang: The Deaf One)
(hiszp: El Sordo)
Pancerz
(ang: Coat of Mail)
(hiszp: Cota de Malla)
Imie "pancerz" zostalo mu dane po tym jak zabil wodza Apaczow uzbrojonego w pancerz hiszpanski typu coat of mail. Pancerz pochodzil ze Wschodnich Komanczow i byl znany nie tylko ze wzgledu na swe wyczyny na polach bitew (szczegolnie przeciw Apaczom) ale takze z umiejetnosci politycznych. Sami Hiszpanie uwazali go za bardzo inteligentnego.
W 1785 Pancerz zostal wybrany przez Wschodnich, Zachodnich i Polnocnych Komanczow na wodza, ktory mial poprowadzic rokowania z Hiszpanami. Pancerz mial wielu przyjaciol i zwolennikow, a jego wioska rozrosla sie do 157 tipi. Komancze Kotsoteka uwielbiali go do tego stopnia ze zabili jego rywala Bialego Byka od Komanczow Yamparika. Tym sposobem frakcja wrogo nastawiona do rozmow z Hiszpanami zostala bardzo oslabiona. Oslabiona ale nie rozbita, bo w Styczniu 1786 zaatakowali oni miasteczko Pecos. Wsciekli Kotsoteka wytropili napastnikow a sam Pancerz osobiscie zgladzil przywodce tej grupy. Nastepnie Pancerz wyslal delegacje pokojowa do santa Fe przepraszajac rownoczesnie za atak na Pecos.
Ogolona Glowa
(ang: Shaved Head)
(hiszp: Cabaza Rapada)
Ogolona Glowa pochodzil ze Wschodnich Komanczow i byl drugim co do waznosci po wodzu Pancerzu. Wodz Ogolona Glowa wyroznial sie nie tylko dzielnoscia ale i tym ze polowa jego glowy byla ogolona do skory.
Zelazna Kurtka
(ang: Iron Jacket)
(ind: Pobish-e-quasho )
Imie wodza pochodzi o tego ze nosil on zdobyty na Hiszpanach pancerz. Zelazna Kurtka zyl w latach 1790s-1858 wsrod Wschodnich Komanczow (Nokoni) i byl nie tylko wodzem ale i szamanem. Niektorzy Komancze wierzyli ze moze on zatrzymac wystrzelone kule. Byli tez Meksykanie, i nawet Teksanczycy, ktorzy twierdzili ze widzieli jak Zelazna Kurtka zostal trafiony ale nie padl martwy.
Zelazna Kurtka zaslynal w latach 1820-50 z licznych wypraw wojennych do Teksasu i Meksyku. Az do wybuchu Wojny Secesyjnej w USA jego imie budzilo przerazenie wsrod bialych osadnikow i ranczerow. To wlasnie w odpowiedzi na rajdy Komanczow i Kiowow prowadzonych przez Zelazna Kurtke wladze Teksasu zorganizowaly oddzialy straznikow, tzw. Texas Rangers. Dowodca rangersow, John "Rip" Ford oglosil ze skoro ataki Komanczow przeciwko bialym odznaczaja sie duza brutalnoscia, wiec on tez bedzie dzialal brutalnie w stosunku do wrogich Indian. Nastepnie Ford odwiedzil w rezerwacie Indian Tonkawa i Szaunisow, wrogow Komanczow, i zachecil ich aby zaciagneli sie do sluzby jako zwiadowcy.
Komancze i Kiowowie stoczyli liczne potyczki z rangersami i Tonkawami. W poscigu za Komanczami Zelaznej Kurtki rangersi nawet przekraczali granice Terytorium Indianskiego (dzis Oklahoma). Na pytanie dziennikarza dlaczego w ten sposob lamane jest prawo, Ford mial odpowiedziec ze "on jest od walki z Komanczami a nie od uczenia sie geografii."
Niestety ani pancerz ani sztuczki szamanskie nie pomogly Zelaznej Kurtce w Maju 1858 kiedy to jego wojownicy stoczyli walke z rangersami i zwiadowcami Tonkawa. Potyczka miala miejsce nad rzeka South Canadian River i skonczyla sie smiercia wodza i kleska jego wojownikow. Podczas bitwy Zelazna Kurtka kilkakrotnie brawurowo szarzowal na pozycje rangersow i zwiadowcow. Mimo silnego ognia wodz pozostawal nietkniety. Dopiero jak jeden z Tonkawow strzelil z broni o duzym kalibrze i uzywanej do polowan na bizony, Zelazna Kurtka padl martwy.
Po bitwie rangersi zabrali jego lance i tarcze do Teksasu jako prezent dla gubernatora.
Zbroje zabitego wodza Komanczow podzielili na kawalki, ktore wzieli na pamiatke.
http://web2.airmail.net/napoleon/_INDIANIE_KOMANCZE.htm#_ziemie_plemienia
