Ohiyesa - cytaty indiańskie

• Czyż nie jest wartym utrwalenia coś z naszego indiańskiego ducha demokracji, w którym Ziemia – nasza matka – była wolna dla wszystkich i nikt nie dążył do poniżenia lub zniewolenia swojego sąsiada?

• Jestem Indianinem i choć dużo nauczyłem się od cywilizacji, to nigdy nie zatraciłem indiańskiego poczucia sprawiedliwości i zdolności odróżniania dobra od zła. Jestem za rozwojem i postępem na drodze społecznej i duchowej, a nie na drodze handlu, nacjonalizmu czy wydajności.

• Kiedy odszedłem od mojej prostej, instynktownej religii natury, miałem nadzieję zyskać coś bardziej podniosłego, jak i bardziej zadowalającego intelektualnie. Tymczasem okazało się, że jest to bardziej bałamutne i pełne sprzeczności.

• Kiedy zwracamy uwagę bardziej na innych, niż na samych siebie, to obowiązek staje się słodszy i bardziej inspirujący, patriotyzm – świętszy, a przyjaźń – czysta i trwała.

• Nic tak nie doprowadza mnie do rozpaczy jak opinia, że tubylczy mieszkańcy tego kontynentu nie mają poczucia humoru i skłonności do zabawy. Nie sądzę, żebym gdziekolwiek, poza ogniskami Indian, słyszał prawdziwie serdeczny śmiech. Humor indiański składa się zarówno z gestów i modulacji głosu, jak i ze słów, i tak naprawdę jest nieprzetłumaczalny.

• Nie zapomnijmy, że nawet najbardziej współczesnym myślicielom, którzy dostrzegają majestat i wielkość naturalnego prawa, nauka nie może wyjaśnić wszystkiego. Wszyscy i tak musimy stanąć przed największym cudem – źródłem i podstawą życia. To najwyższa tajemnica, która jest esencją wiary i bez której nie może być żadnej religii. W obliczu tej tajemnicy wszyscy winni przyjąć taką postawę jak Indianin, który dostrzega z lękiem Boskość w całym stworzeniu.

• Niektórym wydaje się, że wciąż jesteśmy nieokrzesanymi dzikusami, żyjącymi z polowań lub przydziałów, ale tak naprawdę my, Siuksowie, już teraz jesteśmy praktycznie w pełni wyposażeni w oręż cywilizowanego życia. (1916)

• Powszechnie mówi się, że wszystkie charakterystyczne umiejętności Indianina są instynktowne i dziedziczne. To błąd. Cały stoicyzm i cierpliwość Indian są cechami nabytymi, a nieustanne ćwiczenie ich czyni z nich mistrzów życia w puszczy. Nie zaniedbywano też ćwiczeń fizycznych i postów.

• Późniejsze doświadczenia, moje i innych, umocniły mnie w przeświadczeniu, że z białymi politykami wygrać nie sposób. Gdy wszystko inne zawodzi, ludzie ci gotowi są spreparować dowody szargające reputację innych, byle tylko dopiąć swego.

• Sztukę nauczania postrzegaliśmy przede wszystkim jako rozwijanie osobowości; za podstawy edukacji uważaliśmy miłość do Wielkiej Tajemnicy, umiłowanie przyrody oraz miłość do ludzi i kraju.

• Żaden lud nie potrafi w większym stopniu wykorzystać swoich pięciu zmysłów, niż dzieci puszczy. Także pamięć nigdzie nie rozwijała się tak dobrze, jak w dzikim życiu i wciąż widzę, jak wiele zawdzięczam nauce z mych młodych lat.

• Żyjemy i będziemy żyć nie tylko w blasku naszej przeszłości, w poezji naszych legend i sztuki, nie tylko w zmieszaniu naszej krwi z waszą i wiernym trwaniu przy ideałach amerykańskiego obywatelstwa, ale i w żywym sercu naszego narodu.

INDIANKI 6

język Lakota

Język lakota albo teton – język z rodziny sju, używany przez 8-9 tys. Teton Dakotów(Lakotów) w  stanach: Dakota Północna, Dakota Południowa, Nebraska, Minnesota i Montana, a także przez niewielkie społeczności na terytorium Kanady.

Spokrewniony z językiem Santee i  Yankton, obok nich traktowany niekiedy jako jeden z trzech głównych zespołów dialektówjęzyka dakota. Sam język lakota ma dwa dialekty: dialekt lakota północny i dialekt lakota południowy.

Pierwszy alfabet języka Dakotów opracowali w 1834 roku misjonarze Samuel i Gideon Pond, Stephen Riggs i dr Thomas Williamson. Swój system oparli na dialekcie Santee (Dakota), tłumacząc nań teksty biblijne. Ich przekład Biblii stał się wkrótce znany wśród różnych grup Dakotów i Lakotów. Poprawioną wersję tego systemu Riggs wykorzystał w 1852 roku, pisząc swe pionierskie dzieło Dakota Grammar, a także publikując w 1890 roku pierwszy słownik dakocko-angielski. W późniejszych latach opracowano szereg zmodyfikowanych systemów wymowy i zapisu języka lakota, z których część wykorzystywana jest do dziś

źródło www.wikipedia.pl

Wymowa i gramatyka

Akcent naturalny w języku lakhota przypada najczęściej na drugą sylabę, tak jak w słowie pilamayaye - dziękuję ci. Rzadziej akcentowana jest pierwsza sylaba, np. w mázaska - pieniądze. Niektóre słowa mają dwie różne intonacje i w każdej z nich znaczą co innego, np. w słowach dwusylabowych: paha - ...... , pahá - wzgórza. Wtedy oznacza się akcent znakiem graficznym na drugiej sylabie. Spółgłosek jest osiem, i są bardzo podobne do tych, które występują w języku polskim. Podstawowe to a, e, i, o, u. Dodatkowe to nosowe an = ą, in - y, un = uł. Samogłosek jest 32. Najważniejszą różnicą między lakhota i polskim jest występowanie tzw. głosek przydechowych: c', k', p', t', sh'. Wymawiamy je jak bardzo krótkie głoski od których pochodzą, bezdźwięczne. Trudno jest opisać, jak taki dźwięk powstaje, ale jest to zjawisko dość charakterystyczne dla wielu innych języków indiańskich, np. kechua. Zainteresowanych proszę o kontakt. Inne różnice to: j (lak.) = ż (pl.), gh = dż, h^ = h dźwięczne, w = ł. Jeśli po spółgłosce występuje h - wymawiamy je krótko, np makhá - ziemia. Przy niektórych wyrazach postaram się podać w nawiasach wymowę.

Generalnie języki indiańskie, w tym lakocki, trudne są dla Europejczyka. Wynika to z całkowicie odmiennego widzenia świata. W lakockim występują różne słowa na określenie tej samej rzeczy, jeśli zdanie wypowiada kobieta, a inne jeśli mężczyzna. Np. kholá = przyjaciel (rodzaju męskiego) mężczyzny lub chłopca. Mashké zaś to przyjaciółka kobiety, dziewczyny. Kobiety i mężczyźni używają też innych zakończeń w trybie pytającym i rozkazującym, np Tóka he? (mężczyzna), Tóka hwo? (kobieta) - O co chodzi? Coś nie tak? Inną ważna zasadą gramatyczną jest struktura poliaglutynacyjna języka. Oznacza to, że aby stworzyć skomplikowane zdanie dodajemy do głównych rzeczowników końcówki, zamiast używać oddzielnych wyrazów. Np kholapi(khola+pi) = przyjaciele, . Zwróć na to uwagę w dalszych częściach, przy okazji zwrotów. Przymiotnik zawsze występuje po rzeczowniku, który określa (w przeciwieństwie do polskiego) - np. chetan sapa - czarnyjastrząb.

żródło:http://quilla.republika.pl/lakhota.html