sobota, 22 września 2012

Siedzący Byk



Siedzący Byk (Tatanka Yotanka, dosłownie „Siedzący Bizon-byk”, znany Amerykanom jako Sitting Bull), urodził się ok. 1834 r. nad rzeką Grand w Dakocie Południowej (USA). Jego ojciec, Skaczący Byk (Jumping Bull), zwany także Cztery Rogi (Four Horns), był mniejszym wodzem w grupie Hunkpapa Teton Dakotów.
Siedzący Byk jako dziecko otrzymał imię Hakada (Skaczący Borsuk). Jako dziesięcio­letni chłopiec wykazał duże zdolności łowieckie podczas swego pierwszego polowania na bizony. Gdy miał lat czternaście odbył z ojcem wyprawę przeciwko Krukom i zdobył pierwsze odznaczenie za dotknięcie ciała zabitego wroga. Po powrocie z wyprawy ojciec urządził ucztę na jego cześć, na której nadał mu imię Cztery Rogi (Four Horns) i rozdał wiele koni. Imię to nosił aż do 1857 r., czyli do rozpoczęcia praktyk szamana-jasnowidza i przepowiadacza przyszłości. Odtąd też przy­brał imię Siedzący Byk.
Dzięki sukcesom w zawieraniu pokoju z innymi plemionami Siedzący Byk szybko zdobył sobie uznanie w grupie rodowej i został przywódcą Hunkpapów. Był jednym z najbardziej zdolnych, uczciwych indiańskich polityków. W czasie licznych spotkań i pertraktacji z białymi zasłynął jako utalentowany dyplomata. Brał również czynny udział w wyprawach przeciwko Krukom i Szoszonom oraz białym osadnikom. Często cytuje się słowa, jakie miał powiedzieć: „Poprzysięgam wieczystą zemstę Amerykanom, których języki są dwoiste, którzy łamią traktaty, odbierają dziś, co wczoraj przyrzekli i tępią jak zwierzynę moich braci. Będę za nimi chodził do ostatka dni   moich po ścieżkach wojennych, będę brał skalpy z nich, ich kobiet i dzieci, a ogniem niszczył wigwamy”.
W ogóle walczył w ponad dwudziestu bitwach i potyczkach. Doprowadził do przymierza Dakotów z Czejenami i Arapaho.
W 1876 r. Siedzący Byk nie zgodził się na osiedlenie w rezerwacie. Podczas amerykańskiej zbrojnej kampanii doszło do sławnej bitwy nad Little Bighorn (25.06.1876 r.), w której sam nie brał udziału. Trafna przepowiednia Siedzącego Byka o mającej nastąpić bitwie zyskała mu uznanie i zaszczyty, ponieważ jego jasnowiedzenia miały dla Indian większe znaczenie niż zbrojne uczestnictwo w bitwie.
Wkrótce po wygranej bitwie nad Little Big­horn Siedzący Byk został zaatakowany przez armię generała Milesa. Część wojowni­ków poddała się, inni z Siedzącym bykiem uciekli do Kanady, gdzie przebywali do 1881 r. Po przyobiecaniu amnestii powrócił do Stanów Zjednoczonych i poddał się w Fort Buford. Do 1883 r. więziony był w Fort Randall, a po uwolnieniu przez kilka miesięcy na przełomie lat 1885–1886 brał udział w przedstawieniach cyrkowych organizowanych przez Buffalo Billa.
W rezerwacie Siedzący Byk nadal nie mógł pogodzić się z przegraną walką. pod jego wpływem Dakotowie odmówili sprzeda­nia części rezerwatu w 1888 r. i z jego inicjatywy Kopiący Niedźwiedź propagował obrzęd Tańca Ducha w Agencji Standing Rock. Rząd Stanów Zjednoczonych zarządził aresztowanie Siedzącego Byka. W dniu 15 grudnia 1890 r. podczas próby aresztowania sierżant Red Tomahawk (Czerwony Tomahawk) i Bullhead (Głowa Byka) z indiańskiej policji zastrzelili Siedzącego Byka oraz jego syna Crow Foot (Stopa Kruka).
Przez pewien czas zachodni historycy starali się pomniejszać rolę, jaką Siedzący Byk odegrał w historii swego narodu. Obecnie jednak najpoważniejsi historycy amerykańscy stwierdzają, że w ostatnich latach decydujących walk Dakotowie oraz ich sprzymierzeńcy ulegali wpływom dwóch indiańskich osobowości. Jedną z nich był Szalony Koń, wódz Oglala Dakotów, a drugą właśnie Siedzący Byk.